Ürtiker

Tanım: Halk arasında “kurdeşen” veya “dabaz” olarak bilinen ürtiker, vücudumuzun değişik bölgelerinde ortaya çıkan soluk kırmızı renkli kabarıklıklardır. Bu döküntüler çoğunlukla bir kaç saat içinde olmak, üzere maksimum 24 saat içinde iz bırakmadan gerilerler. Bir döküntü solarken aynı yerde veya vücudun başka yerinde yenileri çıkabilir. Lezyonların büyükleri değişkendir ve birleşerek çok daha büyük lezyonlar oluşturabilirler. Genellikle kaşıntılıdır, fakat yanma ve batma hissi de eşlik edebilir. Bir grup hastada, hekimlerin anjiödem olarak isimlendirdikleri; dudaklar, kulak kepçesi, el ve ayak sırtı gibi bölgelerde ortaya çıkan şişliklerde eşlik edebilir.

Tipleri: Hekimler ürtikeri süresine ve nedenine göre sınıflarlar. Eğer bulgular 6 haftadan kısa sürüyorsa “akut ürtiker”, 6 haftadan uzun sürüyorsa “kronik ürtiker” olarak isimlendirirler. Akut ve kronik ürtikerin nedenleri oldukça farklıdır. Akut ürtiker başlıca infeksiyonlar, ilaçlar, besinler ile ilişkili iken kronik ürtiker ise çoğunlukla bağışıklık sistemindeki anormal bir durumun sonucu olarak oluşur. Fiziksel ürtiker ise yalnızca fiziksel uyaranlar ile oluşan ürtikerdir ve tetikleyen uyarana göre isimlendirilir:

• Dermografizm (deriye uygulanan travmanın ürtiker döküntülerine neden olması),
  • Soğuk ürtikeri (soğuk su veya soğuk hava teması ile tetiklenen ürtiker),
  • Solar ürtiker (güneş ışınları ile tetiklenen ürtiker),
  • Kontakt ürtiker (bazı maddelerin deriye temasından dakikalar sonra ortaya çıkan ürtiker, örn. süt alerjisi olan çocukda süt teması ile ağız çevresinde ürtiker gelişimi)
• Basınç ürtikeri (cildin basınca marruz kalan bölgelerinde oluşan ağrılı şişlik. Örneğin uzun süre yürüme sonrası ayak tabanlarında oluşan şişlik),
  • Kolinerjik ürtiker (vücut ısısını arttıran egzersiz, stres, sıcak duş, baharatlı yiyecekler gibi durumlara bağlı olarak gelişen ürtiker),
  • Akuajenik ürtiker (su ile teması le tetklenen ürtiker)

Doğal seyir: akut ürtiker, çoğunlukla selim seyirli bir durumsa da  tipine ve oluşturan nedene bağlı olarak hayati tehdit eden bir reaksiyon olarak seyredebilir. Bir infeksiyonun seyri sırasında gelişen ürtiker genellikle selim seyrederken, infeksiyon sırasında kullanılan antibiotiğe bağlı olarak gelişenler hayatı tehdit edebilirler.  Anafilaksi (alerjik şok) hayatı tehdit eden en ciddi alerjik reaksiyondur ve hemen her zaman diğer bulguların yanısıra ürtiker ile birlikte görülür. Anaflaksi, hızlı ve yoğun bir tedaviyi gerektirir. Kronik ürtiker aylarca, yıllarca ve hatta ömür boyu sürebilir.

Tedavi: Ürtikerin bilinen bir nedeni var ise en etkili ve basit tedavi o etkenden uzak durulmasıdır. Bunun münkün olmadığı durumlarda başta antihistamin denilen ilaçlardan yararlanılır. Şiddetli olgularda kortizon tedavisine ihtiyaç duyulabilir. Tedavinin süresi ve dozu hastalığın şiddeti ile ilşkilidir.  Kronik ürtiker tıpkı akut ürtiker gibi antihistaminler, kortizon içeren ilaçlar ile tedavi edilir. Son yıllarda; bağışıklık siteminin spesifik bölgelerine müdahale eden tedaviler kronik ürtiker tedavisinde yeni bir çığır açmıştır.

Dikkat: Bu yazı Dr Bülent Şekerel tarafından hazırlanmış olup kaynak gösterilmeden kullanılamaz.

Dikkat: Burada çocukluk çağının bir alerjik hastalığı hakkında Dr.Bülent Şekerel tarafından size yardımcı olacağına inanılarak derlenmiş bazı bilgiler yer almaktadır. Bu nedenle bu bilgilerin, hekim olmayanlar tarafından tedavi amacıyla kullanılmamaları gerekir. Lütfen daha ayrıntılı bilgi için hekiminize başvurunuz.